Latif Reşid'den Irak Parlamentosuna: Halepçe'ye ilişkin tasarı gündeme alınsın
Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid, Irak Parlamentosu Başkan Vekili Muhsin Mendelavi’ye mektup göndererek, Halepçe’ye il statüsü verilmesine ilişkin tasarının gündeme alınarak oylanması çağrısında bulundu.
Latif Reşid, Muhsin Mendelavi’ye gönderdiği mektupta, Halepçe'nin il haline getirilmesine ilişkin tasarının ilk fırsatta ikinci kez okunması ve ardından onay için oylamaya sunulmasını istedi.
Her ne kadar Kürdistan Bölgesi Hükümeti, 13 Mart 2014'te Halepçe'ye il statüsü verse de karar 2015 yılında dönemin Başbakanı Nuri El Maliki'nin bulunduğu Irak Bakanlar Kurulu'na iletildi ancak bir sonuca bağlanmayan karar bu yıl Muhammed Şiya Sudani başkanlığındaki kabine tarafından gündeme alındı.
Irak Bakanlar Kurulu, tasarıyı 13 Mart 2023'te onaylayarak Irak Parlamentosuna gönderdi. Irak Hükümetinin bu hamlesi, Kürdistan Bölgesi Hükümetinin Halepçe'yi il ilan etmesinden ve tüm prosedürleri tamamlamasından 10 yıl sonra geldi.
Irak Parlamentosu, 2 Nisan 2023'te Irak Parlamentosu Başkan Yardımcısı Şaxewan Abdullah’ın başkanlığında gerçekleştirilen oturumda, Halepçe'ye il statüsü verilmesine ilişkin yasa tasarısının ilk okumasını gerçekleştirirken 4 Mayıs 2023 Perşembe günü de tasarının ikinci okuması gerçekleştirildi.
Halepçe’ye il statüsü verilmesine ilişkin yasa tasarısı 4 maddeden oluşmaktadır.
Kanun gerekçe kısmında, “Kamu yararı nedeniyle Halepçe'nin refahının ve nüfusunun artmasının yanı sıra Baas rejiminin 1988 yılındaki kimyasal saldırısının yol açtığı büyük maddi, insani ve çevresel zararlar nedeniyle, kente il statüsü verilmesi gerekli görülüyor.” ifadeleri yer almaktadır.
Tasarı metninde, “Halepçe, Irak'ın 19'uncu vilayeti olacak ve Kürdistan Bölgesi'nin idari sınırları içerisinde yer alacak.” sözleri de kullanılmakta.
Tasarının 2. maddesinde Kürdistan Bölgesi Hükümetinin Irak Planlama Bakanlığı ile koordineli olarak Halepçe’nin idari sınırları ve idari birimlerini belirleyeceği belirtiliyor.
Tasarıda ayrıca Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve federal hükümete Halepçe'yi il yapma yasasını uygulama zorunluluğu da getiriliyor.
Süleymaniye şehrinin güneydoğusunda yer alıp Sirwan, Xurmal, Biyare ve Bemo ilçelerinden oluşan Halepçe iline, 1889 yılında ilçe statüsü verilmiştir.
16 Mart 1988 yılında çoğu kadın ve çocuklardan oluşan 5 bini aşkın Kürt, Irak’ın devrik diktatörü Saddam Hüseyin'in emriyle Halepçe'ye savaş uçaklarıyla düzenlenen bombardımanda kullanılan kimyasal silahlarla şehit düştü.
Tarihe “Halepçe Katliamı” olarak geçen bu insanlık dışı saldırı, Saddam Hüseyin liderliğindeki Baas rejiminin Kürt halkına karşı 1986-1989 yılları arasında sistematik olarak sürdürdüğü Enfal Soykırımı’nın en acı ve en son etabıydı.
Ancak Irak hükümetleri insani, siyasi, hukuki, sağlık ve kalkınma alanlarında bölge sakinlerine ve şehre herhangi bir tazminat ödemedi.